W polityce Unii Europejskiej (UE) społeczna odpowiedzialność zajmuje ważne miejsce ze względu na rolę, którą odgrywa w kreowaniu wzrostu konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju UE. W koncepcji społecznie odpowiedzialnego biznesu główne cele przedsiębiorstwa – generowanie zysku i podnoszenie wartości rynkowej – nie zmieniają się. Oczekuje się jedynie od przedsiębiorstw, że dostosują swoje działania biznesowe do obowiązujących społecznie norm, wartości i oczekiwań. Zadbają o to, aby ich działania wykraczające poza ekonomiczny i prawny obowiązek przedsiębiorstwa były przejrzyste, etyczne i uwzględniały oczekiwania i interes interesariuszy, a więc były społecznie odpowiedzialne. Przedsiębiorstwa realizując cele biznesowe, ponoszą odpowiedzialność za wpływ swoich decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko, włączając w to zdrowie i dobrobyt społeczeństwa. Zrównoważony rozwój nie jest troską tylko Unii Europejskiej. Rośnie świadomość ludzi w kwestii tego, że zasoby wyczerpują się i potrzebna jest nowa jakość w podejściu do pozyskiwania surowców, ich przetwarzania i pozbywania się odpadów. Człowiek coraz skuteczniej podgląda Naturę i od niej uczy się, jak ponownie wprowadzić w obieg gospodarki to, co do tej pory traktował jako odpady poprodukcyjne. Dziś te odpady (śmieci) to cenny surowiec, który człowiek zaczyna mądrze wykorzystywać. Jest jednak jeszcze bardzo wiele w tej materii do zrobienia. Podobnie w wielu innych obszarach aktywności ludzkiej, takich jak na przykład w zarządzaniu zasobami ludzkimi, zarządzaniu łańcuchem dostaw (stosowanie zasad społecznej odpowiedzialności biznesu na każdym etapie dostaw), znakowaniu produktów czy działaniach na rzecz lokalnej społeczności.
Aby sprostać wyzwaniu nakreślonemu w koncepcji zrównoważonego rozwoju, potrzebny jest konsensus wszystkich uczestników rynku, dotyczący stanowienia i przestrzegania norm i standardów w zakresie dalszego eksploatowania środowiska naturalnego i życia społecznego. Zrównoważony rozwój oznacza takie postępowanie ludzi i organizacji, aby dla przyszłych pokoleń pozostawić naszą planetę w stanie lepszym, niż znajduje się dziś.
W Polsce koncepcja odpowiedzialności społecznej biznesu albo społecznie odpowiedzialnej organizacji (corporate social responsibility – CSR) rozwija się od kilkunastu lat. Jednym z pierwszych ośrodków akademickich, który zaczął zajmować się tą tematyką, była Akademia Leona Koźmińskiego. Najbardziej znaną organizacją pozarządową, która promuje CSR i wspiera jego rozwój, a także edukuje studentów, prowadzi badania, realizuje projekty z firmami partnerskimi, jest powstałe w 2001 roku Forum Odpowiedzialnego Biznesu, które od 2002 roku wydaje publikację pn. Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki. Kolejne edycje tego raportu pokazują, jak dynamicznie przez ostatnie lata rozwija się w Polsce rynek CSR.
W województwie warmińskomazurskim pierwszą organizacją, która zajęła się popularyzowaniem koncepcji CSR, był Region Warmińsko-Mazurski NSZZ „Solidarność”, który obecnie wraz z Fundacją „Instytut Społecznej Odpowiedzialności Organizacji” i Bułgarską Izbą Branżową Przemysłu Maszynowego realizuje projekt pn. Wymiana dobrych praktyk w obszarze CSR branży maszynowej z Polski i Bułgarii. Przewodnik dobrych praktyk. Głównym celem projektu jest upowszechnienie wśród organizacji pracowników i pracodawców branży elektromaszynowej województwa warmińsko-mazurskiego dobrych praktyk z obszaru zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie bezpiecznych i dobrych warunków pracy poprzez zawiązanie sieci współpracy i wypracowanie modelu skutecznego upowszechniania rozwiązań CSR w oparciu o doświadczenie Bułgarskiej Izby Branżowej (modelu skierowanego do wdrożenia wśród przedsiębiorców i zarządzających z branży elektromaszynowej). Korzyści dla interesariuszy projektu to nawiązanie współpracy z przedsiębiorstwami uczestniczącymi w projekcie, a także skuteczniejsze promowanie CSR w województwie warmińsko-mazurskim, w którym CSR jest mało wykorzystywane jako czynnik sukcesu rynkowego, stanowiący o konkurencyjności i potencjale rozwoju firm.
Według danych WUP Olsztyn (2011r.) branża przemysłowa rozwija się, generuje 12,1% nowych miejsc pracy, przychody w maju 2011 roku wzrosły o 18,4%, a wydajność pracy 1 zatrudnionego wzrosła o 13,6% w stosunku do maja 2010 roku.
Według rankingu Odpowiedzialnych Firm z 2010 roku na siedemdziesiąt firm tylko dwadzieścia uczestniczących w badaniach było z Polski, w tym żadna z województwa warmińsko-mazurskiego. 40% firm rozmawia z pracownikami o etyce biznesu, tylko 20% firm posiada strategię CSR (PARP 2010). Według badań PKPP Lewiatan 2010 roku jedynie 21% badanych firm wiąże CSR z ochroną środowiska. W województwie warmińsko-mazurskim tylko firma Philips ma rozwiniętą strategię CSR, wypracowane rozwiązania z zakresu zrównoważonego rozwoju i warunków pracy.
Niestety, jak pokazuje doświadczenie, wdrażane strategie CSR nie są upowszechniane jako dobre praktyki do innych organizacji. Stąd jeden z celów projektu pn. Wymiana dobrych praktyk w obszarze CSR branży maszynowej z Polski i Bułgarii. Przewodnik dobrych praktyk, aby to zmienić.
Dr Zygmunt Mietlewski
Zrównoważony rozwój a konkurencyjność firm – wersja PDF
